Ở quê, rau sam thường mọc ở các luống rau, ngày còn nhỏ mẹ thường hái rau sam về nấu canh, ăn chua chua lại ngọt, dễ ăn lại mát. Rau sam có đặc điểm gì, cùng công dụng của rau sam và cách nấu canh rau sam cua đồng thơm ngon dưới đây, hy vọng cả nhà có món canh ngon nhất cho gia đình dùng cũng như tham khảo một số công dụng của rau sam dưới đây.
Xem thêm cách làm thạch găng ngon tại link này https://cachlamhay.vn/cach-lam-thach-gang-ngon-mat-giai-nhiet-ngay-he.html
Mô tả dược liệu cây rau sam
1. Đặc điểm thực vật
Rau sam là loài thực vật thân cỏ, mọc bò, thân mầm, trơn nhẵn và sống nhiều năm. Thân cây có màu đỏ tía, chiều dài trung bình từ 10 – 30cm.
Lá của cây trơn bóng, có hình bầu dục dài, phía cuống nhọn và thường không có cuống. Lá rau sam rộng khoảng 8 – 14mm và dài khoảng 1.5 – 2cm. Lá có xu hướng mọc vòng và bao quanh các hoa. Hoa thường mọc ở đầu ngọn, không có cuống, nhỏ và có màu vàng tươi. Quả có hình cầu, bên trong chứa nhiều hạt màu đen bóng.
Rễ rau sam gồm có rễ cái và nhiều rễ con dạng sợi. Loài thực vật này dễ phát triển và có thể sinh sống ở những vùng đất khô hạn, cứng và nghèo dinh dưỡng.
2. Bộ phận dùng
Cả cây, trừ phần rễ.
3. Phân bố
Cây mọc hoang ở hầu hết các tỉnh thành ở nước ta.
4. Thu hái – sơ chế
Dược liệu mã xỉ hiện thường được thu hái vào mùa hè và mùa thu. Chỉ dùng loại có thân to, đỏ và tươi. Sau khi thu hái, có thể dùng tươi hoặc phơi khô để dùng dần. Nếu dùng để ăn, rau sam thường được thu hái quanh năm.
Ngoài ra có thể bào chế rau sam theo những cách sau:
- Khi dùng giã nát rau với ít muối, đắp trực tiếp vào chỗ bị thương hoặc vắt lấy nước uống.
- Rửa sạch rau sam, dùng chày gỗ giã cho nát rồi phơi khô, dùng dần.
5. Bảo quản
Bảo quản ở nơi khô ráo.
6. Thành phần hóa học
Rau sam chứa vitamin PP, B1, B2, C, A, acid folic, choline, sắt, magie, natri, canxi, kali, oxalic, nicotinic, biflavonoid, liquiritin và noradrenalin,…
Rau sam giàu vitamin A, C, vitamin nhóm B, nhiều khoáng chất như kali, magiê, canxi, sắt, kẽm và selen. Ngoài ra còn chứa nhiều acid béo cần thiết như omega 3 đặc biệt ở trong hạt. Chất nhầy có nhiều trong rau sam, các chất chống oxy hóa như flavonoid, phytoestrogen, cùng các axit hữu cơ khác như axit xitric hoặc axit malic. Một tính năng đặc biệt khác là trong thành phần hoạt chất có chứa melatonin, hormon điều hòa giấc ngủ và sự tỉnh táo cho cơ thể.
Tác dụng của rau sam
Tác dụng chống viêm
Sở dĩ rau sam có tác dụng chống viêm nhờ tác dụng của chất nhầy, omega 3 và các khoáng chất. Nhờ vậy có tác dụng giảm đau và cảm giác khó chịu khác, đặc biệt trên đường tiết niệu và tiêu hóa.
Tác dụng chống oxy hóa
Thực sự ít loại cây có tác dụng chống oxy hóa như rau sam. Trong rau sam giàu vitamin C, E, flavonoid, alkaloid, beta-carotene và glutathione giúp chống lại các gốc tự do và ngăn ngừa sự lão hóa.
Giá trị dinh dưỡng
Rau sam được biết như loài thực vật giàu chất dinh dưỡng, lượng omega 3 cao… chính điều này nuôi dưỡng da, tóc, móng và khớp.
Chống nhiễm trùng
Đặc tính kháng khuẩn rất hiệu quả. Rau sam có tác dụng diệt được các loại vi khuẩn gây lỵ, thương hàn, ngoài ra còn có một số bệnh nấm.
Tác dụng trên tim mạch
Omega 3 có tác dụng cải thiện sức khỏe tim mạch rất hiệu quả, điều hòa lưu thông máu và dự phòng rối loạn nhịp tim…Hàm lượng kali và omega 3 trong rau sam tương đối cao, điều này giúp điều chỉnh cholesterol trong máu, giúp huyết áp được ổn định.
Trên đường tiêu hóa
Trong rau sam chứa nhiều chất nhầy nên có tác dụng làm dịu đường tiêu hóa, tiết niệu, tránh được các bệnh lý thường gặp. Ngoài ra điều trị táo bón vì hàm lượng chất xơ cao và dự phòng ký sinh trùng đường ruột.
Nhấn để phóng to ảnh
Tác dụng lợi tiểu
Rau sam được xem như là phương thuốc thiên nhiên giúp cơ thể loại bỏ chất dịch thừa trong cơ thể, bàng cách này có thể giúp bạn giảm thừa cân!
Tác dụng chống loét
Chất nhầy có trong rau sam giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày, giúp ngăn ngừa viêm hoặc loét dạ dày.
Giải nhiệt, thanh lọc cơ thể
Mùa hè là thời điểm rau sam phát triển nhất và sẵn có nhất, dùng rau sam tươi nấu thành nước uống hoặc lấy nước ép rau sam uống giúp giải nhiệt, thanh lọc cơ thể rất tốt.
Ngày nắng, chẳng gì bằng bữa cơm gia đình cùng món canh rau sam nấu cá rô đồng.
Rau sam còn có nhiều tên gọi khác như mã xỉ hiện, mã xỉ thái, trường thọ thái... Rau thường mọc hoang ở những nơi đất ẩm mát ven vườn cây, bờ ruộng. Từ một gốc nhỏ bé nhảy ra những nhánh rau mập mạp, nhẵn bóng, dù trời mưa hay nắng từng đám rau vẫn xanh tươi mơn mởn, nhánh mẹ đẻ nhánh con. Chỉ cần ngắt từng nhánh rau, một thoáng quanh vườn nhà là đã có một rổ rau non mướt.
Có nhiều cách chế biến món ăn từ rau sam. Đơn giản nhất là rau sam luộc chấm mắm cái dằm ớt tỏi. Rau đem về nhặt lấy phần ngọn, rửa nhẹ tay tránh khỏi dập lá, để ráo nước cho vào nồi nước đang sôi, trong vài phút là vớt ra. Rau sam luộc ngoài việc chấm mắm cái thì chấm nước cá đồng (cá rô, cá diếc...) kho gừng nghệ cũng rất mặn mà. Thịt béo bùi, thơm ngậy, hòa lẫn vị xanh non của rau, ăn một lần là nhớ mãi.
Rau sam xào tỏi ngon không kém món rau muống xào tỏi
Một món ngon dễ làm nữa là rau sam xào tỏi. Đun sôi nước, cho rau vào luộc gần chín, vớt ra tráng qua nước lã (sẽ giúp rau giữ màu xanh, khử bớt vị đắng). Cho dầu ăn vào chảo, phi thơm tỏi, cho rau đã ráo nước vào xào vài phút. Nêm gia vị, rắc một ít tiêu, đảo đều. Món này ăn ngon không kém món rau muống xào tỏi.
Những ngày nắng nóng, món ngon nào cũng chẳng bằng bữa cơm gia đình cùng món canh rau sam nấu với cá rô đồng. Chọn vài con cá rô to, mập thịt sẽ mềm và thơm. Làm sạch cá, ướp thấm gia vị rồi cho vào nồi nước đang sôi. Đợi đến khi cá chín thì cho tiếp rau vào. Khi dọn cơm, rắc hành hương xắt nhỏ và tiêu xay nhuyễn lên canh, vớt cá ra đĩa để ăn riêng, chấm với nước mắm ớt tỏi. Vị thanh thanh, ngòn ngọt, chua chua của từng cọng sam cùng mùi thơm hăng hắc của tiêu rừng khiến con người ta dường như quên hẳn cái oi nồng của đất trời.
Theo kinh nghiệm người quê tôi, rau sam không chỉ là thứ rau ăn ngon miệng mà còn là vị thuốc, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, khử phong. Một bí quyết cho các anh, các bác khi đi rừng bị rắn cắn, hay người nhà có nhọt lở, chấn thương sưng đau, là lấy một ít lá sam non, nhai nhỏ và đắp lên vết thương.
Từ khi bước chân ra thành phố, dường như tôi không có dịp nào để thưởng thức các món làm từ rau sam. Chỉ mỗi lần về thăm quê, bên bếp lửa hồng, mùi cá nướng hòa lẫn hương thơm thoang thoảng của rau sam luộc, tạo nên một thứ mùi đặc trưng khó tả vừa quen thuộc mà nồng nàn ấm áp...
Những điều cần lưu ý khi dùng bài thuốc từ rau sam
Khi áp dụng các bài thuốc chữa bệnh từ mã xỉ hiện, bạn nên lưu ý những thông tin sau:
- Không dùng rau sam cho phụ nữ mang thai vì dược liệu này có tính hàn và tác dụng hoạt huyết mạnh.
- Thận trọng khi dùng cho người bị tiêu chảy và Tỳ Vị hư. Nếu sử dụng, nên phối hợp với các vị thuốc cay và có tính ấm.
- Hàm lượng oxalate và nitrate trong loại rau này có thể tăng nguy cơ hình thành sỏi thận.
Rau sam là vị thuốc nam quý, đem lại nhiều công dụng đối với sức khỏe. Tuy nhiên khi sử dụng dược liệu này, bạn nên lưu ý một số thông tin quan trọng để giảm nguy cơ phát sinh các tác dụng không mong muốn.
Với chia sẻ rau sam, cây thuốc quý quanh ta với nhiều tác dụng, cachlamhay.vn hy vọng bạn đọc có thêm thông tin hữu ích về rau sam, dùng nó làm rau ăn hàng ngày, cũng như hỗ trợ một số bệnh
cachlamhay.vn theo www.thuocdantoc.org/duoc-lieu/rau-sam