Trẻ chậm phát triển là gì?
Trẻ chậm phát triển trí tuệ hay con gọi là thiểu năng trí tuệ, biểu hiện đặc trưng là trí thông minh dưới mức bình thường (IQ<75). Trẻ có một số giới hạn về chức năng não bộ và thiếu những kỹ năng cần thiết cho cuộc sống hằng ngày như giao tiếp, tư duy logic, hành xử xã hội…
Trẻ chậm phát triển ngôn ngữ
Trẻ chậm nói
Chậm nói là khả năng nói của trẻ chậm hơn so với mốc phát triển thông thường. Mỗi trẻ là một là cá thể độc lập, cho nên thời điểm trẻ học nói là khác nhau nhưng thường trẻ sẽ bắt đầu bi bô nói từ 18 tháng tuổi. Trẻ sau 2 tuổi chưa nói được từ nào bị xem là trẻ chậm nói.
Trẻ tự kỷ
Trẻ tự kỷ không đáp ứng được các nhu cầu về giao tiếp trong cuộc sống thường ngày do trẻ chậm phát triển ngôn ngữ. Trẻ mắc chứng tự kỷ chỉ có thể lặp đi lặp lại một số từ đơn giản hoặc lặp lại lời nói của người khác. Trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn với trò chơi giàu trí tưởng tượng và phát triển biểu tượng thành ngôn ngữ.
Trẻ chậm phát triển hành vi
Trẻ tăng động
Trẻ tăng động giảm chú ý thường chạy nhảy vận động không ngừng, không biết mệt mỏi. Trẻ hay leo trèo như: trèo cây, trèo lên lan can đánh đu, trượt trên tay vịn cầu thang và bất chấp tất cả các nguy hiểm nhiều khi dẫn đến tình trạng bầm tím, gãy chân, gãy tay do ngã, do va đập. Trẻ hay cáu gắt, hay để quên đồ hoặc mất đồ…
Trẻ tự kỷ
Trẻ tự kỷ thường có những hành vi bất thường như chống lại việc học và thực hành hoạt động mới hoặc trẻ có những hành vi có tính rập khuôn, lặp đi lặp lại ( VD: vung vẩy hai cánh tay, hoặc đưa bàn tay lên gần mặt rồi xoắn vặn hoặc bật bật các ngón tay…), trẻ thường xếp đồ chơi, vật dụng thành hàng dài và rất khó chịu nếu như trật tự này bị thay đổi…
Trẻ chậm phát triển nhận thức
Trẻ chậm phát triển nhận thức là một khiếm khuyết của sự phát triển trí tuệ. Trẻ có chỉ số IQ thấp, khả năng tư duy kém và hạn chế về các kỹ năng thích ứng với xã hội. Những khuyết tật này thường xuất hiện trước năm 18 tuổi.
Nguyên nhân trẻ chậm phát triển
Các yếu tố bệnh lý ảnh hưởng đến phát triển não bộ
Có rất nhiều yếu tố bệnh lý là nguyên nhân trẻ chậm phát triển gây ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ như:
+ Bệnh viêm màng não (Meningitis): Là bệnh do nhiễm trùng gây lên tình trạng viêm màng bao phủ não bộ hoặc tủy sống.
+ Bệnh viêm não (Encephalitis): Là tình trạng viêm tại mô não, thường là do nhiễm trùng gây lên.
+ Áp xe não: Một tình trạng nhiễm trùng có bọc mủ nằm trong hộp sọ ở vị trí ngoài màng cứng, dưới màng cứng và trong não mà thường gây ra bởi vi khuẩn.
+ Chấn thương sọ não: là tình trạng người bệnh bị sang chấn vào đầu gây tổn thương hộp sọ và các cấu tạo khác bên trong hộp sọ.
+ U não.
+ Não úng thủy: là một bệnh lý riêng biệt mà đúng hơn đó là hậu quả của một nhóm các bệnh lý khác nhau nhưng cùng có chung một đặc trưng là suy giảm lưu thông và/hoặc hấp thu dịch não tủy
+ Động kinh: là một chứng bệnh hệ thần kinh do xáo trộn lặp đi lặp lại của một số nơron trong vỏ não[1][2] tạo nhiều triệu chứng rối loạn hệ thần kinh (các cơn động kinh) như co giật của bắp thịt, cắn lưỡi, sùi bọt mép, mắt trợn ngược, bất tỉnh, mất kiểm soát tiểu tiện, hoặc gây cảm giác lạ
Trẻ chậm phát triển do di truyền
Các yếu di truyền là cơ sở vật chất cho sự hình thành và phát triển của trẻ. Các yếu tố bẩm sinh di truyền như đặc điểm hoạt động của hệ thần kinh, cấu tạo của não, cấu tạo và hoạt động của các giác quan… Những yếu tố này do bố mẹ truyền lại hoặc tự nảy sinh do biến dị .
Bệnh lý của mẹ khi mang thai
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Bệnh viện Nhi Los Angeles (Hoa Kỳ) cho biết trong khi mang thai người phụ nữ gặp phải tình trạng như nhiễm trùng, căng thẳng, ốm đau hay mắc bệnh dị ứng, nhiễm virus, bệnh béo phì,…đều gây ra ảnh hưởng đến việc hình thành và phát triển não bộ của thai nhi
Khiếm khuyết não bộ của thai trong thời kỳ mang thai
Nếu trong thời kỳ mang thai, người mẹ mắc một bệnh truyền nhiễm như viêm màng não hoặc bệnh sởi, những bệnh truyền nhiễm trên có thể gây ra tình trạng tràn dịch màng não và gián tiếp dẫn đến trẻ chậm phát triển.
Khi mang thai, mẹ gặp phải tình trạng co giật sẽ ảnh hưởng đến cả mẹ và bé, nó làm hạn chế sự dẫn máu đến bào thai khiến em bé sinh ra phát triển kém hơn bình thường.
Trẻ chậm phát triển do môi trường
Môi trường sống ảnh hưởng lớn tới sự phát triển của trẻ. Nếu môi trường sống sạch sẽ, không khí thoáng đãng, đủ ánh sáng thì sẽ tạo điều kiện tốt cho trẻ phát triển, ngược lại nếu môi trường sống không thuận lợi không chỉ ảnh hưởng đến phát triển của trẻ mà còn có thể là nguyên nhân gây ra một số bệnh như trẻ chậm phát triển.
Biểu hiện triệu chứng trẻ chậm phát triển
Dấu hiệu nhận biết trẻ chậm phát triển trí tuệ qua khả năng nhận thức
Dấu hiệu trẻ chậm phát triển dễ nhận biết đó là khả năng nhận thức của trẻ kém hơn bình thường, trẻ luôn ở trạng thái thụ động, không muốn nhận biết thế giới xung quanh, luôn tỏ ra thờ ơ, phản ứng chậm và đáp ứng chậm. Đối với những trẻ ở độ tuổi đi học, trẻ gặp khó khăn trong việc đếm số và ghi nhớ mặt chữ, trẻ không nhận biết được màu sắc.
Trong quá trình ghi nhớ sự việc của trẻ thường dễ bị phân tán, nhớ cái mới là quên cái cũ, nói trước quên sau, đôi khi không nhớ được những sự kiện đơn giản mới xảy ra vài phút trước.
Dấu hiệu nhận biết trẻ chậm phát triển trí tuệ qua biểu hiện vận động
Trẻ chậm phát triển hơn so với mốc phát triển bình thường, trẻ không thể cầm nắm đồ vật và gặp khó khăn trong việc lăn, bò ngồi sau 12 tháng. Một số trẻ có sự kết hợp vận động giữa tay – chân – miệng kém.
Dấu hiệu nhận biết trẻ chậm phát triển qua ngôn ngữ giao tiếp
Trẻ chậm nói so với mốc phát triển thông thường. Trẻ thường khó khăn trong việc ghép nối các từ lại với nhau để nói thành một câu hoàn chỉnh. Trẻ không thể nói hoặc truyền đạt bằng cử chỉ khi muốn một vật gì đó. Khi gọi tên trẻ hoặc đặt câu hỏi trẻ không đáp ứng lại. Trẻ thường có xu hướng chơi một mình, ít tiếp xúc với mọi người xung quanh.
Cách phòng ngừa trẻ chậm phát triển
Chế độ dinh dưỡng cho trẻ
Theo nghiên cứu năm 2010 của “ The Journal of Nutrition” cho biết trẻ 2 tuổi bị suy dinh dưỡng có khoảng 16% trẻ phát triển chậm hơn so với mốc tuổi. Ủy ban Thường vụ Liên hiệp quốc về dinh dưỡng cho rằng, suy dinh dưỡng làm ảnh hưởng đến kết quả học tập và giảm khả năng phát triển trí tuệ ở trẻ. Do đó, chế độ dinh dưỡng hợp lý trong những năm đầu của trẻ là điều rất cần thiết.
Nuôi dạy – chăm sóc trẻ
Chế độ nuôi dạy – chăm sóc ảnh hưởng rất lớn đến quá trình phát triển của trẻ. Việc trẻ không nhận được sự quan tâm và chăm sóc đầy đủ sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng nói, phát triển ngôn ngữ, nhận thức cũng như hành vi của trẻ. Trong quá trình phát triển của trẻ rất cần sự quan tâm và chăm sóc của các bậc phụ huynh.
Môi trường sinh hoạt của trẻ
Môi trường sống là điều kiện cần thiết cho quá trình hình thành và phát triển ở trẻ. Môi trường chăm sóc tốt sẽ giúp trẻ phát triển về ngôn ngữ, trí tuệ, tư duy và hành động. Trong quá trình phát triển môi trường xung quanh giúp trẻ có được những mối quan hệ tốt với bạn bè, thầy cô,… nó khiến trẻ vui vẻ hơn, học tập tốt hơn là cách phòng tránh trẻ chậm phát triển.
Chế độ dinh dưỡng cho trẻ chậm phát triển
Tăng chất béo Omega 3
Chất béo Omega 3 là chất cần thiết trong quá trình phát triển và chế độ dinh dưỡng cho trẻ chậm phát triển. Bổ sung đầy đủ omega 3 trong quá trình phát triển giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, giúp não bộ phát triển tốt và cải thiện thị lực cho trẻ. Ngoài ra, nó còn có tác dụng hỗ trợ điều trị chứng trầm cảm, giúp giảm các triệu chứng tăng động giảm chú ý ở trẻ nhỏ, đồng thời cải thiện các khả năng suy nghĩ, ghi nhớ, tiếp thu,…
Bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất cho trẻ
Vitamin và khoáng chất chiếm tỉ lệ rất thấp trong cơ thể nhưng nó lại là yếu tố cần thiết cho quá trình phát triển của não bộ và thể chất của trẻ.
Ví dụ như thiếu vitamin A gây khô mắt, có thể gây mù, trẻ chậm lớn, hệ miễn dịch suy giảm dẫn đến trẻ dễ bị nhiễm trùng. Để trẻ có thể phát triển tốt và có đôi mắt sáng mẹ nên bổ sung các thực phẩm giàu vitamin A như cà rốt, cà chua, bí đỏ, sữa, kem, bơ, trứng,…
Vitamin E có thể hạn chế sinh những nhân tố có hại cho tế bào, nó có vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch, quá trình sửa chữa ADN và quá trình trao đổi chất.
Để trẻ có thể phát triển toàn diện, mẹ nên bổ sung đầy đủ các vitamin và khoáng chất cho trẻ vào chế độ ăn.
Hạn chế đồ ăn nhanh, đồ ăn chế biến sẵn, thức uống có gas
Một nghiên cứu khoa học được đăng tải trên tạp chí trực tuyến Plos One cho thấy caffeine trong đồ uống có gas có thể làm chậm quá trình phát triển của não bộ và giảm chất lượng giấc ngủ khi sử dụng quá nhiều.
Nghiên cứu của đại học bang Ohio cho rằng trẻ ăn đồ ăn nhanh thường xuyên sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển trí não của trẻ.
5 tín hiệu sớm ở trẻ cảnh báo con có khả năng chậm phát triển trí tuệ
Nhiều bậc cha mẹ cảm thấy con mình có vẻ chậm phát triển hơn so với những đứa trẻ cùng trang lứa. Đó có thể là sự thật nhưng cũng có khi là những lo lắng thái quá của cha mẹ. Bởi một em bé mới vài tháng tuổi vẫn chưa biết đi, chưa biết nói sẽ rất khó để nhận định rằng con thông minh hay chậm phát triển hơn các bạn cùng tuổi.
(Ảnh minh họa)
Vậy đâu là những dấu hiệu thật sự của những đứa trẻ chậm phát triển trí tuệ từ khi còn sơ sinh. Cha mẹ có thể tham khảo những gạch đầu dòng sau:
1. Bú mẹ khó khăn
Trẻ sơ sinh nếu gặp vấn đề trong bú mẹ như mút sữa khó khăn, dễ bị nôn trớ thì điều đó rất có khả năng liên quan đến trí thông minh của bé.
2. Chậm biết cười
Hầu hết trẻ từ 3-4 tháng đã biết cười tươi khi người lớn trêu đùa. Nếu một em bé từ 6 tháng - 1 tuổi mà vẫn hiếm khi cười, đó cũng là dấu hiệu bất thường của trí não bé.
3. Khả năng vận động kém
Trí não phát triển không bình thường, khả năng vận động của đứa trẻ cũng sẽ bị ảnh hưởng. Từ vấn đề lẫy, ngồi, bò, đi đều sẽ chậm hơn so với các em bé khác. Đặc biệt dấu hiệu của chậm phát triển trí tuệ càng biểu hiện rõ nét ở việc tập đi của bé. Nếu con từ 18 tháng, thậm chí đến 3 tuổi còn chưa biết đi thì cha mẹ phải hết sức lưu ý.
4. Biết nói muộn
Hầu hết trẻ từ 3-4 tháng đã biết cười tươi khi người lớn trêu đùa. (Ảnh minh họa)
Trẻ nhỏ bình thường từ 7 tháng đã bắt đầu nói e a, đến 1 tuổi thì bập bẹ được vài từ đơn. Sang 1,5 tuổi trẻ có thể nói được nhiều từ hơn, 2 tuổi đã trả lời được các vấn đề đơn giản cha mẹ đặt ra và tới 3 tuổi trẻ có khả năng biểu đạt được chuẩn xác ý nghĩ của mình. Nếu em bé của bạn biết nói chậm chạp hơn so với thông thường, vậy bạn phải đặc biệt cảnh giác bởi trẻ có khả năng mắc chứng chậm phát triển trí tuệ.
5. Năng lực tập trung kém
Có những đứa trẻ đối với các sự vật xung quanh rất lạnh nhạt, thờ ơ, không có cách nào tập trung được sự chú ý. Cho dù chúng có hứng thú với thứ gì đó thì thời gian sẽ rất ngắn và phản ứng đặc biệt chậm chạp. Điều đó chứng tỏ đứa trẻ có năng lực tư duy logic hạn chế, chậm phát triển trí não.
Tuy nhiên cha mẹ cũng cần nhớ rằng, mỗi một đứa trẻ là một cá thể khác nhau, có sự phát triển khác nhau của riêng chúng. Có đứa trẻ phát triển sớm và mạnh mẽ hơn so với các bạn khác. Vì vậy, chỉ cần con bạn tăng trưởng không quá chậm so với tiêu chí thông thường thì cha mẹ chưa cần quá lo lắng. Nói đơn giản như việc tập lẫy, tập đi của con, nếu mùa đông mặc nhiều quần áo và cha mẹ bế con nhiều thì rõ ràng trẻ sẽ chậm biết lẫy, biết đi hơn là điều bình thường.
Với chia sẻ Trẻ chậm phát triển trí tuệ, nguyên nhân, nhận biết phòng ngừa cho trẻ cần biết cachlamhay.vn hy vọng các mẹ có thêm thông tin hữu để phát hiện sớm cho trẻ phòng ngừa cho bé mọi bệnh tật liên quan đến trí tuệ tốt nhất để bé luôn khỏe mỗi ngày.